ولایت بدخشان
از اماکن تاریخی بدخشان می توان از ویرانه های بهارک ( که در حاشیه شهر تاریخی بهارستان ب لان شی آباد شده است ) اشکاشم و توپخانه زیباک و مقبره ناصر خسرو نام برد.
ولایت بادغیس.
در ولایت بادغیس قلعه نو در سمت راست دره ای پهنای هشتصد متر قرار گرفته که قلعه بزرگی ( در دهستان قلعه نو ) محیط قلعه بین حدود 365 تا 475 متر با دو دروازه در شمال و جنوب دارد و با خندقی محصور شده است . درون قلعه ، ارگ ، و در بیرون آن ، بازار کوچکی دیده میشود که در سابق سی دکان داشته . و در حوالی قلعه هستصد خانه پراگنده دیده میشد.
در این قلعه در بالای تپه بزرگی به نام قلعه کوه نریمان، زیارتگاه های است به نام امامزاده اصغر همچنین زیارتگاه های خواجه عبدال در کوهستان لامان و خواجه ابوالقاسم در ده خارستان قرار دارد.
ولایت فراه.
نقاط دیدنی ولایت فراه نیز به شرح زیر است.
شهر کهنه فراه ، شهر اسفندیار،کافر قلعه ،بارندک، قلعه پنج جفت گاو ، قلعه چارمس ، قلعه هفت سوراخ برنگک ، قلعه مساو ، مزار سید محمد ، مزار شاه مبارک ، مزار ابو انصر فراهی ، مزار شهدای کنسک ، مزار سلطان امیر.
ولایت فاریاب.
از محل های شهر فاریاب می توان به چار سماور اشاره کرد . و از بزرگان آن می توان ظهیر الدین فاریابی شاعر ، و غلام محمد میمنگی نقاش را نام برند.
ولایت قندهار.
در شهر قندهار مقبره های اشخاص برجسته و نام دار افغان مانند مقبره احمد شاه ابدالی ، میرویس هوتکی و همچنان آرامگاه های رجال معروف کشور است . از مناطق دیدنی قندهار می توان به چهل زینه ، جاده عیدگاه ، و فرود گاه های قندهار ، تپه منیگک ، و آرامگاه بابا صاحب اشاره کرد.
چهل زینه قندهار در زمان همایون شاه آباد گردیده است و کتاره های آن در زمان شاه امان الله خان ساخته شده و اکنون در وضع بد قرار دارد.
ولایت غزنی.
از مکانهای دیدنی شهر غزنین می توان به مکانهای زیر اشاره کرد.
ارگ غزنین ، مناره های غزنین ، قصر سلطان مسعود غزنوی ، مقبره سبکتگین ، بنیان گذار دودمان غزنوی ، مقبره سلطان محمود غزنوی ، مقبره سنائی غزنوی ، تپه سردار.
مکان های دیدنی دوره غزنوی
باغ پیروزی : باغی که که محل نشاط و شراب و هم چنین انجام تشریفات رسمی زمان غزنویان ، خصوصا سلطان مسعود غزنوی بوده است مقبره سلطان مسعود نیز بر طبق وصیت خودش در آن باغ است.
باغ صد هزار یا باغ صد هزاره.
باغ محمودی : باغی که در زمان سلاطین غزنوی محل نشاط و شراب آنان بوده است.
باغ هزار درخت : باغی ساخته سلطان محمود.
ولایت ننگرهار.
از آثار مهم شهر جلال آباد در ولایت ننگرهار ، سراج العمارت ، نشستگاه امیر حبیب الله و امان الله شاه بود که در سال 1929 میلادی نابود شد. باغ های آن ولی هنوز برپا هستند و فضایی دلپذیر دارند . آرامگاه هر دو فرمانروای نامبرده در درون باغی در روبروی سراج العمارت قرار دارد.
ولایت سمنگان.
از اماکن دیدنی ولایت سمنگان به تخت رستم و قصر جهان نما و بازار سرپوشیده حلم می توان اشاره کرد.
تخت رستم و غارهای مربوط به دوره بودای است و غارهای آن امروزه تقریبآ 15 در صد ویران شده است. خود تخت نیز نیاز به بازسازی دارد.
قصر جهان نما : از سازه های تاریخی ولایت سمنگان است . این بنا که در ولسوالی حلم قرار گرفته مربوط به دوره عبدالرحمن خان است. امروزه تقریبآ 40 در صد از آن ویران شده است.
ولایت کابل.
آرامگاه تیمور شاه
مسجد عید گاه
بوستان سرای ، آرامگاه امیر عبدالرحمن خان
باغ بابر
باغ لطیف
زیارت شیخ سعد الدین احمد انصاری
آرامگاه سید جمال الدین افغانی
مسجد چوبفروسی
آرامگاه نادر شاه
مسجد علیا شریف
مسجد ملا محمود
مسجد گذری
مسجد سه دکان چنداول
دیوار های سر کوه شیردروازه و آسمائی
بالا حصار کابل
قصر دارالمان
کاخ کوتی باغچه و برج های درون ارگ
آرامگاه و مسجد حاجی صاحب پایمنار
قصر چهلستون
منار علم و جهل
منار عبدالوکیل خان
ولایت لوگر
آرامگاه ملک سبز علی صاحب ساختمانی تاریخی است در ولایت لوگر . این ساختمان به صورت گنبدی از خشت پخته بنا شده و در حدود پنج کیلومتری شمال شرق ولایت لوگر قرار دارد.
حدود چهل در سد از این بنا در اثر جنگهای داخلی کشورمان ویران شده است.
گل دره لوگر.
چشم اندازی آراسته شده است که بیشتر آنها صومعه های هستند که در کنار استوپه هایی بنا شده اند در استوپه مراسم مذهبی به جاه آورده میشود ، صومعه معروف استوپه در گادره لوگر در جنوب شرقی کابل قرار دارد.
ولایت لغمان.
از آثار تاریخی ولایت لغمان زیارت مهترلام بابا و قلعه سراج است .
قلعه سراج نام دژی تاریخی است در جنوب استان لغمان افغانستان مربوط به دوره امیر حبیب الله این دژ امروزه تقریبآ 40 در صد تخریب گردیده اصل گنبد زیارت مهترلام بابا بسیار قدیمی بوده اما در زمان حبیب الله خان یک بار ترمیم گردیده ولی امروزه تقریبآ ویران گردیده است.
ولایت پروان .
استوپا های دوره بودایی توپ دره و قصر جبل اسراج از آثار باستانی ولایت پروان می باشند.
منار چکری : این منار طی دو هزار سال کاروان های را راهمنای می کرد که از شمال و جنوب وادی کابل عبور می کردند،
منار چکری در عصر کوشانیان ساخته شده و اسوانه ای با 20 متر ارتفاع بود . در این بنا از صنعت سنگ تراشی گلدره استفاده شده بود. منار چکری در اثر اصابت راکت در مارچ 1998 فرو ریخت.
ولایت جوزجان.
زیارت بابا حاتم جوز جان این مرقد احتمالا مربوط به قرن دوازدهم است که در غرب مزار شریف واقع شده اس و در ساخت آن از سبک غزنوی و تزئینات گچبری استفاده شده است.
ولایت پکتیا.
بالا حصار گردیز از اثار ولایت پکتیا است این اثر تاریخی در یک کیلومتری شرق ولایت در بالای تپه موقیعت داشته و تقریبآ 30 در صد آن تخریب شده است.
مکان های دیدنی دوره غزنوی
باغ پیروزی : باغی که که محل نشاط و شراب و هم چنین انجام تشریفات رسمی زمان غزنویان ، خصوصا سلطان مسعود غزنوی بوده است مقبره سلطان مسعود نیز بر طبق وصیت خودش در آن باغ است.
باغ صد هزار یا باغ صد هزاره.
باغ محمودی : باغی که در زمان سلاطین غزنوی محل نشاط و شراب آنان بوده است.
باغ هزار درخت : باغی ساخته سلطان محمود.
ولایت ننگرهار.
از آثار مهم شهر جلال آباد در ولایت ننگرهار ، سراج العمارت ، نشستگاه امیر حبیب الله و امان الله شاه بود که در سال 1929 میلادی نابود شد. باغ های آن ولی هنوز برپا هستند و فضایی دلپذیر دارند . آرامگاه هر دو فرمانروای نامبرده در درون باغی در روبروی سراج العمارت قرار دارد.
ولایت سمنگان.
از اماکن دیدنی ولایت سمنگان به تخت رستم و قصر جهان نما و بازار سرپوشیده حلم می توان اشاره کرد.
تخت رستم و غارهای مربوط به دوره بودای است و غارهای آن امروزه تقریبآ 15 در صد ویران شده است. خود تخت نیز نیاز به بازسازی دارد.
قصر جهان نما : از سازه های تاریخی ولایت سمنگان است . این بنا که در ولسوالی حلم قرار گرفته مربوط به دوره عبدالرحمن خان است. امروزه تقریبآ 40 در صد از آن ویران شده است.
ولایت کابل.
آرامگاه تیمور شاه
مسجد عید گاه
بوستان سرای ، آرامگاه امیر عبدالرحمن خان
باغ بابر
باغ لطیف
زیارت شیخ سعد الدین احمد انصاری
آرامگاه سید جمال الدین افغانی
مسجد چوبفروسی
آرامگاه نادر شاه
مسجد علیا شریف
مسجد ملا محمود
مسجد گذری
مسجد سه دکان چنداول
دیوار های سر کوه شیردروازه و آسمائی
بالا حصار کابل
قصر دارالمان
کاخ کوتی باغچه و برج های درون ارگ
آرامگاه و مسجد حاجی صاحب پایمنار
قصر چهلستون
منار علم و جهل
منار عبدالوکیل خان
ولایت لوگر
آرامگاه ملک سبز علی صاحب ساختمانی تاریخی است در ولایت لوگر . این ساختمان به صورت گنبدی از خشت پخته بنا شده و در حدود پنج کیلومتری شمال شرق ولایت لوگر قرار دارد.
حدود چهل در سد از این بنا در اثر جنگهای داخلی کشورمان ویران شده است.
گل دره لوگر.
چشم اندازی آراسته شده است که بیشتر آنها صومعه های هستند که در کنار استوپه هایی بنا شده اند در استوپه مراسم مذهبی به جاه آورده میشود ، صومعه معروف استوپه در گادره لوگر در جنوب شرقی کابل قرار دارد.
ولایت لغمان.
از آثار تاریخی ولایت لغمان زیارت مهترلام بابا و قلعه سراج است .
قلعه سراج نام دژی تاریخی است در جنوب استان لغمان افغانستان مربوط به دوره امیر حبیب الله این دژ امروزه تقریبآ 40 در صد تخریب گردیده اصل گنبد زیارت مهترلام بابا بسیار قدیمی بوده اما در زمان حبیب الله خان یک بار ترمیم گردیده ولی امروزه تقریبآ ویران گردیده است.
ولایت پروان .
استوپا های دوره بودایی توپ دره و قصر جبل اسراج از آثار باستانی ولایت پروان می باشند.
منار چکری : این منار طی دو هزار سال کاروان های را راهمنای می کرد که از شمال و جنوب وادی کابل عبور می کردند،
منار چکری در عصر کوشانیان ساخته شده و اسوانه ای با 20 متر ارتفاع بود . در این بنا از صنعت سنگ تراشی گلدره استفاده شده بود. منار چکری در اثر اصابت راکت در مارچ 1998 فرو ریخت.
ولایت جوزجان.
زیارت بابا حاتم جوز جان این مرقد احتمالا مربوط به قرن دوازدهم است که در غرب مزار شریف واقع شده اس و در ساخت آن از سبک غزنوی و تزئینات گچبری استفاده شده است.
ولایت پکتیا.
بالا حصار گردیز از اثار ولایت پکتیا است این اثر تاریخی در یک کیلومتری شرق ولایت در بالای تپه موقیعت داشته و تقریبآ 30 در صد آن تخریب شده است.
By: Farand Yousaf